Με την Ελλάδα εκτός θα σώσει η Ευρωζώνη;

Ενα από τα μεγαλύτερα ερωτήματα που αιωρούνται πάνω από την ελληνική κρίση είναι το αν η χώρα θα πρέπει να βγει από την ευρωζώνη, μια ακριβή λύση η οποία

έχει ονομαστεί «Grexit». Θεωρητικά κάτι τέτοιο θα οδηγούσε την Ελλάδα στην επαναφορά του παλιού της νομίσματος, της δραχμής, προκειμένου να έλξει επενδύσεις και να αποκαταστήσει την ευημερία. Αλλά θα εμπόδιζε κάτι τέτοιο την εξάπλωση της κρίσης σε άλλες χώρες της ευρωζώνης όπως η Ισπανία και η Πορτογαλία;

Οι επιστήμονες οι οποίοι εφαρμόζουν τους νόμους των φυσικών δικτύων (όπως, π.χ., είναι τα οικοσυστήματα) στα οικονομικά δίκτυα υποψιάζονται πως όχι. Το πρωτογενές πρόβλημα, λένε, είναι ο τρόπος με τον οποίο είναι χτισμένη η ευρωζώνη. Και η έξοδος της Ελλάδας δεν θα το αλλάξει αυτό.

«Το ευρώ είναι ίσως ο χειρότερος πιθανός τρόπος για να δημιουργηθεί ένα σταθερό σύστημα» λέει ο George Sugihara του Ινστιτούτου Ωκεανογραφίας Scripps στη ΛαΧόγια της Καλιφόρνιας, ο οποίος είναι θεωρητικός των δικτύων και πρώην διευθυντής Επενδύσεων της Κεντρικής Τράπεζας της Γερμανίας (Deutsche Bank). Σύμφωνα με τον ειδικό, το κοινό νόμισμα αυξάνει την αλληλεξάρτηση μεταξύ των μελών, αλλά το καθένα από τα μέλη πρέπει να ανταποκριθεί ανεξάρτητα στη δική του οικονομική κατάσταση.

Οταν κάτι αντίστοιχο συμβαίνει στη φύση, ολόκληρα δίκτυα εκτίθενται σε κίνδυνο από μέλη που συμπεριφέρονται αλλοπρόσαλλα, λέει ο Sugihara, και επέρχονται εξαφανίσεις ή κατάρρευση του οικοσυστήματος. Υπάρχουν τρεις επιλογές για τα οικονομικά δίκτυα προκειμένου να αποφύγουν μια τέτοια μοίρα: να σπάσουν την αλληλεξάρτηση, να θεσπίσουν αυστηρότερα ρυθμιστικά πλαίσια ή να χάσουν κάποια μέλη.

Εκ πρώτης όψεως τα παραπάνω σημαίνουν ότι η απώλεια της Ελλάδας θα βοηθούσε. «Από την οπτική γωνία των δικτύων έχει νόημα να απομονώσει κανείς μια μονάδα η οποία βρίσκεται υπό κατάρρευση» λέει ο Μarten Scheffer του Πανεπιστημίου του Wageningen της Ολλανδίας, ο οποίος μελετά την επίδραση των δραστικών αλλαγών στα δίκτυα. Αλλά, όπως τονίζει ο ολλανδός ειδήμων, κάτι τέτοιο δεν θα βοηθούσε στον αληθινό κόσμο: όλα τα ευρωπαϊκά κράτη συνδέονται μεταξύ τους με δάνεια, είτε η Ελλάδα χρησιμοποιεί το ευρώ είτε όχι.

«Τα προβλήματα ξεπηδούν όταν μέρη του συστήματος είναι ανεξάρτητα κατά κάποιους τρόπους και εξαρτημένα κατά άλλους» λέει ο Yaneer Bar-Yam του New England Complex Systems Institute στο Κέιμπριτζ της Μασαχουσέτης. Ιδιαίτερα κακό είναι το να μοιράζεται κανείς τον κίνδυνο χωρίς να μοιράζεται τις αμυντικές οχυρώσεις. Οι χώρες της ευρωζώνης δανείζονται χρήματα ξεχωριστά εκδίδοντας εθνικά ομόλογα. Αυτό είχε ως συνέπεια το εθνικό χρέος της Ελλάδας να καταστεί ευάλωτο απέναντι σε επιθετικά επενδυτικά κεφάλαια που μείωσαν την αξία των ελληνικών ομολόγων και πυροδότησαν τη σημερινή κρίση.

Αντιθέτως, αν τα ομόλογα εκδίδονταν από την ευρωζώνη ως σύνολο, θα στηρίζονταν από ισχυρές οικονομίες όπως αυτή της Γερμανίας και θα καθιστούσαν τις αδύναμες λιγότερο ευάλωτες. Αλλά κάτι τέτοιο θα απαιτούσε μεγαλύτερη οικονομική ενσωμάτωση απ' ό,τι η Ευρωπαϊκή Ενωση έχει τολμήσει.

Ο Bar-Yam πιστεύει ότι, έτσι όπως έχουν τα πράγματα, ακόμη και αν η ευρωζώνη αποκόψει την Ελλάδα, τα επιθετικά επενδυτικά κεφάλαια απλώς θα χτυπήσουν την επόμενη πιο αδύνατη οικονομία θέτοντας την Ισπανία και την Πορτογαλία στη γραμμή του πυρός.

Δίκτυα όπως η ευρωζώνη μέσα στα οποία τα μέλη συνεργάζονται αλλά και ανταγωνίζονται είναι πιο ευάλωτα, λέει ο Jordi Bascompte του Donana Biological Station στη Σεβίλλη της Ισπανίας. Οι παρατηρήσεις του σε τέτοια δίκτυα τόσο στον οικονομικό κόσμο όσο και στον φυσικό έχουν οδηγήσει στον εντοπισμό τρόπων με τους οποίους ο αριθμός των μελών που μπορεί να υποστηρίξει ένα δίκτυο μειώνεται. Αναλύοντας τα δεδομένα της ευρωζώνης θα μπορούσαμε να βρούμε τη σωστή ισορροπία ανάμεσα σε ανταγωνισμό και συνεργασία έτσι ώστε να μπορούν να υποστηριχθούν όλα τα υπάρχοντα μέλη, λέει ο Bascompte και προσθέτει: «Η φύση είναι ένα παράδειγμα από το οποίο μπορούμε να διδαχθούμε».

Ο Guy Verhofstadt, πρώην πρωθυπουργός του Βελγίου και αρχηγός των Φιλελευθέρων στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, συμφωνεί. «Ούτε η Ελλάδα ούτε η Πορτογαλία ούτε η Ισπανία δημιουργούν την κρίση στην ευρωζώνη» λέει. Οπως και οι θεωρητικοί της οικονομίας, υποστηρίζει και αυτός τη συστημική επίλυση του προβλήματος: πιο στενά συντονισμένες οικονομικές στρατηγικές και ευρωομόλογα.

tovima.gr